Zesduizend Zwollenaren exploiteren volwaardige sportaccommodatie

In het kantoortje van het Openluchtbad Zwolle bestudeert een vrouw de instructiekaart voor toezichthouder. Voordat ze de badmeesters gaat assisteren, frist ze haar kennis over toezichthouden nog even op. Het is een bekend ritueel bij dit zwembad. Wie wil komen zwemmen, moet lid worden van de vereniging én vrijwilligerswerk doen.

We schrijven 1992. De gemeente Zwolle kan de kosten voor de exploitatie van het openluchtbad niet meer opbrengen. Het markante jaren dertig badencomplex wordt met sluiting bedreigd. Een groep bewoners bezet het bad. Terwijl architect Paul Uil ernaar staat te kijken, hoort hij achter hem een buschauffeur in plat Zwols zeggen: ‘Ze zouden er een monument van moeten maken.’ Zo komt Uil op het idee contact op te nemen met de Rijksmonumentendienst. Al snel is het openluchtbad een beschermd object. Daardoor kan de gemeente het bad niet slopen. De bewoners van de naburige wijken Berkum, Aa-landen en Dieze, inmiddels verenigd in de Vereniging Vrienden Openluchtbad Zwolle, zijn bereid het te exploiteren. Ze krijgen één jaar de tijd zich te bewijzen. Inmiddels draait het bad twintig jaar zelfstandig.

Renovatie
Onlangs werd het badencomplex volledig gerenoveerd. De gemeente Zwolle en provincie Overijssel betaalden elk de helft van de kosten. Bertus Jeensma, beleidsmedewerker sport: ‘Er is de gemeente veel aan gelegen dit bad te steunen. Het is het enige openluchtbad in Zwolle en een uniek monument. Daarnaast zijn we onder de indruk van de manier waarop de vrijwilligers van de naburige wijken het bad exploiteren. Met zesduizend leden is het bad structureel verzekerd van inkomsten. Het is niet alleen een financieel gezond bedrijf, maar het bad heeft ook een belangrijke maatschappelijke functie. Het versterkt de saamhorigheid. Een rijksmonument moet aan strenge eisen voldoen. Dat maakte de renovatie complex. Gezien de omvang en de aard van de werkzaamheden, kon de vereniging de kosten niet opbrengen. Daarom hebben wij eraan meebetaald. Met de vereniging hebben gemeente en provincie een programma van eisen opgesteld. Zo moest het bad zijn monumentale karakter behouden en voldoen aan de eisen van een volwaardige sportaccommodatie. De vereniging had nog een aantal aanvullende wensen om ook andere doelgroepen te trekken, zoals gehandicapten.’

Samenleving in notendop
Met twee Olympische vijftig meter baden, twee veertig meter baden en twee peuterbaden is het openluchtbad een begrip in Zwolle. Voor 35 euro per persoon mag elk lid een heel seizoen zwemmen. Per gezin moet er twee maal drie uur per seizoen verplicht vrijwilligerswerk worden gedaan. Bestuursvoorzitter Martin van Noort: ‘Dat kan van alles zijn. Schoonmaken, toezicht houden op het zwembad in aanvulling op professionele badmeesters, de kwaliteit van het water controleren of achter de kassa zitten. Zo houden we de exploitatiekosten zo laag mogelijk.’ Circa 25 vaste vrijwilligers coördineren het werk van de ‘verplichte vrijwilligers’. Naast de ‘gewone’ leden, komen de triathlonvereniging, KLPD, brandweer en zwemverenigingen trainen. En sinds het schoolzwemmen is afgeschaft, zijn de leerlingen van harte welkom in de middagpauze. ‘Kortom, iedereen uit de wijken in de omgeving van het zwembad komt elkaar hier tegen. Het is een grote ontmoetingsplaats’, zegt Van Noort. ‘Daarnaast zijn de wijkbewoners maatschappelijk betrokken. Sociale controle in de positieve zin van het woord. Niet iedereen doet het verplichte vrijwilligerswerk altijd even graag, maar ze vinden het wel vanzelfsprekend.’

Vrijwilligers binden
Hoewel het zwembad goed loopt, zijn er wel uitdagingen. Zoals de uitvoering van de vele wet- en regelgeving rondom een zwembad, zoals veiligheid en hygiëne. ‘Het feit dat we dit allemaal conform de regels doen, beschouw ik als een topprestatie’, zegt Van Noort. ‘Ook omdat de regels niet altijd duidelijk zijn. Zo is de vloer bij de toiletten te glad, terwijl de aannemer ons had verzekerd dat de vloer aan alle eisen voldeed. Binnenkort gaan we nieuw materiaal aanbrengen. Om er zeker van te zijn dat we dit goed doen, betrekken we de toezichthouder, provincie Overijssel, erbij.’ Verder wordt het moeilijker om “vaste vrijwilligers” te werven. Van Noort: ‘Deze mensen steken er veel meer tijd in, soms wel veertig uur per week. We merken dat de belangstelling voor deze werkzaamheden terugloopt. Niet iedereen kan of wil altijd beschikbaar zijn. Nu de renovatie voltooid is, heeft het bestuur een belangrijke taak om deze categorie mensen fors uit te breiden, zodat we de exploitatie in de toekomst kunnen garanderen.’

Sponsoring
Plannen heeft het openluchtbad genoeg. Van Noort verwacht veel van de gesprekken die hij voert met grote Zwolse bedrijven als Scania en DSM. ‘We zijn nu helemaal afhankelijk van het abonnementsgeld en de gemeentelijke subsidie om de huur te betalen. Het idee is om bij de entree een groot bord te plaatsen met de namen van de hoofdsponsors. Uiteraard zonder het monumentale karakter teniet te doen.’

Verder lezen: www.openluchtbad-zwolle.nl