Overdosis controle bij overheid en semioverheid werkt contraproductief

Je kunt lang praten over duurzame ontwikkeling, over het rendement en het stimuleren daarvan, maar één ding is volgens Greenwish-directeur Rinske van Noortwijk, los van beleid en cijfers, essentieel: een bepaalde omslag of ‘klik’ in je hoofd. ‘Als je besluit te gaan doen wat jij, als persoon, belangrijk vindt, als je dát gaat doen waar je hart ligt, wat je overtuiging en bevrediging schenkt, dan ben je hoe dan ook bezig met zingeving en duurzaamheid en is de hele samenleving uiteindelijk winnaar.’

Precies om deze reden wil Greenwish de mensen met deze ‘klik’, te midden van bestaande instituties, op weg helpen naar succes en erkenning. Op die route vervallen bijvoorbeeld gemeenteraden nog al te vaak in niet-functionele ‘Pavlovreacties’, Wat kan en móet beter?

Aanleiding om Greenwish op te richten was het feit dat Van Noortwijk talloze aantoonbaar vruchtbare en duurzame ideeën en initiatieven niet of amper van de grond zag komen. Met collega Ineke van Zanten startte ze Greenwish (credo: 'Ruimte voor duurzaam initiatief'). 'Of het nu om het verbouwen van groente op het dak ging, het meenemen van kinderen de natuur in, het opnieuw betrekken van eenzame mensen bij de samenleving of het stimuleren van duurzamer mode, steeds bleven die initiatieven ergens steken', vertelt ze in het interview op de pagina's 37 tot en met 40 van het magazine. Volgens Van Noortwijk zijn organisaties niet meer gewend om naar het individu te kijken. Zodra mensen initiatief nemen en te maken krijgen met organisaties, is hún structuur, hún agenda, leidend. Pas nu, zoveel jaren later, vindt er een shift plaats naar duurzaam denken. 'Daar zitten we nu middenin.'

In haar werk heeft Van Noortwijk regelmatig met gemeenteraden te maken. Ze meent met eigen ogen te zien hoe de 'Pavlov-reacties' van raadsleden in de thans ontluikende 'doe-democratie' - waarin burgers steeds vaker de kennis en de middelen hebben om zelf zaken te regelen - vooral obstakels beginnen te worden,. 'De relatie tussen een probleem in je buurt of achtertuin constateren en één keer in de vier jaar op een partij stemmen die zegt het voor jou op te lossen, is veel te indirect. Te traag. Te ondoorzichtig.'

Als bestuurders het lef hebben om problemen niet te claimen en burgers meer ruimte te geven om tot oplossingen te komen, krijg je niet alleen de beste resultaten, maar breng je ook nog langdurige samenwerking en herstel van onderling vertrouwen tot stand. Hoe duurzaam is dat?'

In dit audiofragment vertelt Rinske van Noortwijk hoe raadsleden de doe-het-zelfdemocratie mogelijk kunnen maken.

Klopt het beeld dat Van Noortwijk schetst over gemeenteraden?